Αρχείο δραστηριοτήτων

Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης


Η εμφάνιση του ρατσισμού στα σχολεία, η ευαισθητοποίηση των εκπαιδευτικών, η αύξηση των αναθέσεων φοιτητικών εργασιών σχετικών με το Ολοκαύτωμα και την εβραϊκή παρουσία, οι εκδηλώσεις (για πρώτη φορά με πρωτοβουλία του Δήμου Θεσσαλονίκης) για την 70ετία από την αναχώρηση των τρένων για το Άουσβιτς-Μπίρκεναου, η προκήρυξη διαγωνισμού για τη μετάπλαση της Πλατείας Ελευθερίας (που δημιούργησε ζήτηση πληροφοριών για το τι συνέβη εκεί και πώς ήταν η περιοχή) και άλλοι παράγοντες συνετέλεσαν στο να αποτελέσει το Εβραϊκό Μουσείο σημείο αναφοράς της Θεσσαλονίκης τα τελευταία χρόνια.Κατά τη διάρκεια αυτών των χρόνων πραγματοποιήθηκαν οι παρακάτω δραστηριότητες:

Δραστηριότητες 2011-2012


Ημερίδα με θέμα: Η εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης. Από τους Βαλκανικούς Πολέμους στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Το Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης συνέδραμε στην πραγματοποίηση της ημερίδας του Ινστιτούτου Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής, που πραγματοποιήθηκε στο κατάμεστο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης την Πέμπτη 29.10.2012. Την εκδήλωση χαιρέτισε ο Πρόεδρος της Ι.Κ.Θ. κ. Δ. Σαλτιέλ. Ομιλητές ήταν οι: Δρ Νίκος Μαραντζίδης, Αναπλ. Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, με θέμα «Η πολιτική ζωή στην εβραϊκή κοινότητα στη Θεσσαλονίκη του Μεσοπολέμου», και Δρ Angel Chrorapchiev, Λέκτορας, Πανεπιστήμιο Χάιφας, με θέμα «Το Ολοκαύτωμα των Εβραίων της Θεσσαλονίκης».


Δραστηριότητες 2013-2014

Δρομολόγηση προγράμματος για τη διδασκαλία του Ολοκαυτώματος

Τον Ιανουάριο 2014 η διεθνής οργάνωση Claims Conference αποδέχθηκε εκτενή πρόταση προγράμματος που είχε υποβάλει το Μουσείο μας, με επιμέλεια του Εφόρου του, για τη διδασκαλία του Ολοκαυτώματος, σε στενή συνεργασία με το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος.  Κεντρική δράση του προγράμματος ήταν ένα σεμινάριο που πραγματοποιήθηκε τον Δεκέμβριο 2014. Στο σεμινάριο αυτό θα λάβουν μέρος όσοι καθηγητές μέσης εκπαίδευσης είχαν  παρακολουθήσει τα σεμινάρια τοπικής ιστορίας που διοργανώνει το Μουσείο μας.


Δρομολόγηση προγράμματος για την ψηφιοποίηση κατοχικών εφημερίδων

Τον Ιανουάριο 2014 η διεθνής οργάνωση Rothschild Foundation ενέκρινε πρόταση του Μουσείου, με επιμέλεια του Εφόρου του, για την ψηφιοποίηση των δύο κατοχικών εφημερίδων της Θεσσαλονίκης, Νέας Ευρώπης και Απογευματινής (η πρώτη τηρείται στη Δημοτική Βιβλιοθήκη και η δεύτερη στην Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών). Έτσι, σε συνεργασία με τα ιδρύματα αυτά ξεκίνησε η ψηφιοποίηση, με ευθύνη του Δρος Βλάση Βλασίδη, Επίκ. Καθηγητή του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Σε δεύτερη φάση, το Μουσείο θα συντάξει αναλυτικό λημματολόγιο από το ψηφιοποιημένο υλικό.


Συνεργασία με το Φεστιβάλ Κόδρα

Το Σεπτέμβριο 2013 το Μουσείο φιλοξένησε την έκθεση "Βανγκάρντ", με έργα εννέα ξένων και τριών ελλήνων καλλιτεχνών. Πολλά από τα έργα ήταν βίντεο και installations. Η έκθεση, την οποία επιμελήθηκε η κυρία Άννα-Μαρία Καντά, πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο, με πρωτοβουλία και με χρηματοδότηση του Φεστιβάλ Κόδρα και διήρκεσε μέχρι τα μέσα Νοεμβρίου. Είχε περιεχόμενο κατά της βίας και του ρατσισμού.
Η συνεργασία με το Φεστιβάλ Κόδρα περιέλαβε την από κοινού επανέκθεση δύο εκθέσεων παραγωγής του Μουσείου μας στο Πολυχώρο Τέχνης Remezzo, στην παραλιακή οδό Ν. Πλαστήρα 2 της Καλαμαριάς. Η επανέκθεση είχε τον ενιαίο τίτλο "Από το Τσαρσί στο Καραμπουρνάκι". Περιέλαβε την έκθεση του Μουσείου «Μία πόλη αναζητά τις «Κεϊλότ» της: αόρατα πολιτισμικά μνημεία της Θεσσαλονίκης», η οποία προσδιορίζει με βάση αρχειακά έγγραφα τις ακριβείς θέσεις των παλιών συναγωγών της Θεσσαλονίκης. Περιέλαβε επίσης την παλαιότερη και εξαιρετικού επιπέδου έκθεση του Μουσείου μας «Με δικά τους λόγια», η οποία χρησιμοποιεί επίσης αρχειακά τεκμήρια για να αναδείξει τη ζωή της εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης.
Στο πλαίσιο των δύο αυτών εκθέσεων δέκα φοιτητές του τμήματος εικαστικών και εφαρμοσμένων τεχνών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας πραγματοποίησαν συλλογική εικαστική παρέμβαση με το έργο «Η κιβωτός του χονατζή», με την καθοδήγηση του Επίκ. Καθηγητή κ. Χάρη Κοντοσφύρη. Επρόκειτο για αφαιρετικό έργο στο οποίο οι φοιτητές κατέθεσαν πώς οι ίδιοι είδαν το Μουσείο μας και άκουσαν την ιστορία των Εβραίων της  Θεσσαλονίκης. Παρουσίασαν οι ίδιοι τα έργα τους, ο καθένας ξεχωριστά, με την παρουσία του προέδρου της ΙΚΘ κ. Σαλτιέλ, του προέδρου της επιτροπής του μουσείου κ. Ερρέρα και άλλων μελών της κοινότητας.


Έκθεση Γιώργου Λάππα

Η έκθεση του γλύπτη Γιώργου Λάππα αποτέλεσε κορυφαία εκδήλωση του Μουσείου στην περίοδο που μας πέρασε. Η έκθεση (Νοέμβριος 2013-Φεβρουάριος 2014) είχε τίτλο «ντοκουμέντα και γλυπτικά τοπία». Κεντρικό θέμα της ήταν η συγκέντρωση Ελλήνων πολιτών, εβραϊκού θρησκεύματος, στην πλατεία Ελευθερίας από τα στρατεύματα των Ναζί τον Ιούλιο του 1942.
Στο έργο του ο καλλιτέχνης χρησιμοποιεί ένα πλήθος - περίπου χίλιες -  από μικρές ή και μικροσκοπικές φιγούρες ώστε να στήσει την αναπαράσταση των γνωστών φωτογραφικών ντοκουμέντων. «Χτίζει» το τοπίο με το πλήθος, προκειμένου, περνώντας μέσα από διάφορα στάδια, να καταλήξει στην παραισθητική ένταση ενός προειδοποιητικού εφιάλτη.
Κύριος οδηγός πλεύσης του Γ. Λάππα στο έργο αυτό είναι ο τρόπος με τον οποίο ο Ζωγράφος του Στρατηγού Μακρυγιάννη συνέθεσε τα πλήθη του στα τοπία μάχης. Παράλληλα εκτίθεται μια σύνθεση πάνω στο σαδισμό του θεατή της βίας, με αναφορά στη θέαση των πρώτων κινηματογραφικών ντοκουμέντων.
Η έκθεση πραγματοποιήθηκε με χορηγία της AlphaBank. Ο καλλιτέχνης εξέδωσε πολυτελή κατάλογο των εκθεμάτων.


Έκθεση "Μνήμες Κατοχής"

Η έκθεση περιέλαβε την παρουσίαση τεκμηρίων, με πυρήνα τη συλλογή του κ. Μάνου Μαλαμίδη. Τα τεκμήρια περιλάμβαναν έγγραφα σχετικά με δοσίλογους, πλουτίσαντες επί κατοχής, κατοχικές αγοραπωλησίες, δράσεις συνεργατών των Γερμανών, τάγματα ασφαλείας, διώξεις, κατά των εβραίων, κατασχέσεις ακινήτων, συσσίτια, δελτία τροφίμων, φόρους, εκτελέσεις, στρατόπεδα, εκκλησιαστικά, σωματεία, ζημίες εκ του πολέμου, ξενοδοχεία, ταβέρνες, βομβαρδισμούς, εκπαίδευση, μετακινήσεις, απελάσεις και άλλα θέματα από την καθημερινότητα της Κατοχής.
Οι επισκέπτες είχαν τη δυνατότητα να φυλλομετρήσουν 14 τόμους με ομαδοποιημένα τα πρωτότυπα έγγραφα. Η παρουσίαση συμπληρώνεται με επιλογές από ανέκδοτη συλλογή φωτογραφιών που ανήκει στο Εβραϊκό Μουσείο και απεικονίζει οικογένειες του συνοικισμού Μπαρόν Χιρς, του πρώτου που εκκενώθηκε από τους Γερμανούς στις 15 Μαρτίου 1943, και οι κάτοικοί του μεταφέρθηκαν στο Άουσβιτς.
Έξι φοιτητές από το Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του Α.Π.Θ. μελέτησαν το υλικό της παρουσίασης και παρενέβησαν με επτά πρωτότυπα εικαστικά σχόλια. Ήταν οι Μαρία Καριμπίδη, Βασίλης Αλεξάνδρου, Δημήτρης Εφέογλου, Κοστής Σπανόπουλος, Θωμάς Λιούτας, Γιώργος Κατσαρός, οι οποίοι εργάσθηκαν υπό την εποπτεία του Δρος Χάρη Σαββόπουλου, Επίκ. Καθηγητή ΑΠΘ. Στα εγκαίνια της έκθεσης μίλησε ο Πρόεδρος του Τμήματος Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών Καθηγητής Ξενής Σαχίνης.


Εβραίοι καλλιτέχνες στην μεταπολεμική Θεσσαλονίκη

Το Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης παρουσιάζει έκθεση με έργα σύγχρονων Θεσσαλονικέων Εβραίων εικαστικών.
Η έκθεση εγκαινιάστηκε την Κυριακή 11 Μαΐου 2014, ώρα 11.30,  στο κτίριο του Μουσείου (πτέρυγα Ανδρέα Σεφιχά). Διοργανώθηκε με την ευκαιρία της Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου, στην οποία τιμώμενη χώρα ήταν εφέτος το Ισραήλ.  Στα εγκαίνια παρέστη και χαιρέτησε ο Πρεσβευτής του Ισραήλ κύριος Άριε Μέκελ.
Σκοπός της έκθεσης ήταν να προβάλει στο ευρύτερο κοινό καλλιτεχνικά έργα, αλλά και να δείξει την ιστορική συνέχεια της εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης μέσα από την τέχνη, επτά δεκαετίες μετά το Ολοκαύτωμα.
Συμμετέχουν με 34 έργα τους 16 νεότεροι και παλαιότεροι καλλιτέχνες, που ζουν στη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα, το Ισραήλ και τις Ηνωμένες Πολιτείες: Ζέφη Αλκαλάι, Λούση Αμπαστάδο, Μίρι Άντζελ, Μωρίς Γκανής, Σίμης Γκατένιο, Αννέτα Καπόν, Βίκτωρ Κοέν, Φρίντα Κοέν, Μιλένα Μόλχο, Σαμ Σαλτιέλ, Τζούλια Σαλτιέλ, Φώφη Σαλτιέλ, Αλμπέρτο Σεβή, Δαυίδ Σουστιέλ, Κίρσικα Σουστιέλ, Σάμης Ταμπώχ
Προγραμματισμένη διάρκεια ως 15 Ιουλίου 2014.


Εκδήλωση προς τιμήν της οικογένειας Σαλέμ

Το Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης και το Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης διοργάνωσαν εκδήλωση προς τιμή της οικογένειας Σαλέμ της Θεσσαλονίκης, την Τετάρτη 12 Φεβρουαρίου 2014, ώρα 19.00, στην αίθουσα Εκδηλώσεων του Ιταλικού Μορφωτικού Ινστιτούτου, Φλέμινγκ 1, Θεσσαλονίκη.
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε με αφορμή την 50ετία από τον θάνατο
του κορυφαίου Θεσσαλονικέως μαθηματικού Ραφαέλ Σαλέμ (1898-1963) και με συνοτνισμό του Εφόρου του Μουσείου. Μίλησαν:
Λέλα Σαλέμ, δικηγόρος, τέως πανεπιστημιακός: Ο νομικός Εμμανουήλ Σαλέμ
Δρ Νίκος Καστάνης, λέκτορας Τμήματος Μαθηματικών: Ο μαθηματικός Ραφαέλ Σαλέμ
Antonio Crescenzi, Ιταλικό Ινστιτούτο: Η οικία Σαλέμ και οι βίλες έργα ιταλών αρχιτεκτόνων στη Θεσσαλονίκη.


Συνεργασία με το Αρχαιολογικό Μουσείο Καβάλας

Η ΙΗ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, η 12η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και το Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης συμπαρουσίασαν στο Αρχαιολογικό Μουσείο Καβάλας  την παλαιότερη έκθεση του Μουσείου μας με τίτλο: "Οι Εβραϊκές Κοινότητες κατά μήκος της Εγνατίας Οδού".
Η έκθεση παρουσιάζει πλευρές της πλούσιας εβραϊκής κληρονομιάς κατά μήκος ενός μεγάλου δημόσιου, διαχρονικού έργου. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην κοινότητα της Καβάλας. Τα εγκαίνια της έκθεσης πραγματοποιήθηκαν τη Δευτέρα 17 Μαρτίου 2014, με επιμέλεια της κ. Έρικα Περαχιά εκ μέρους του Μουσείου, και με την παρουσία του Αντιπροέδρου της Κοινότητας κ. Λάζαρου Σεφιχά.


Συνεργασία με τη Δημοτική Πινακοθήκη

Σε συνεργασία με τη Δημοτική Πινακοθήκη πραγματοποιήθηκε το Μάιο παρουσίαση της ιστορίας της προπολεμικής Εβραϊκής Κοινότητας της Θεσσαλονίκης, στα πλαίσια της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων.


Συνάντηση εργασίας (workshop) για τις κατοχικές δοσιλογικές εφημερίδες

Σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, το Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης πραγματοποίησε συνάντηση εργασίας (workshop) με θέμα τις κατοχικές δοσιλογικές εφημερίδες της Θεσσαλονίκης, την Πέμπτη 7 Μαΐου 2015, στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. Η συνάντηση διοργανώθηκε με την ευκαιρία της ολοκλήρωσης του έργου της ψηφιοποίησης των κατοχικών δοσιλογικών εφημερίδων.  Εισηγήσεις πραγματοποίησαν οι: Ευάγγελος Χεκίμογλου «Γιατί τις κατοχικές εφημερίδες και γιατί τώρα», Βλάσης Βλασίδης «Η ψηφιοποίηση των παλαιών εφημερίδων ως η βέλτιστη λύση για τη διάσωσή τους και τη χρήση τους από το ευρύ κοινό», Λουκία Διακάτου «Ψηφιοποιώντας παλιές εφημερίδες. Μια βιωματική εμπειρία»), Λούση Ναχμία «Η πρόσληψη της Κατοχής από τις σχολικές τάξεις που επισκέπτονται το Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης», Ηλιάνα Ερρέρα «Ένα πρώτο βήμα για τη λημματογράφηση των κατοχικών δοσιλογικών εφημερίδων». Τη συνάντηση παρακολούθησαν μεγάλος αριθμός φοιτητών και εκπαιδευτικών.


Απόκτηση τοπικού αρχείου εβραϊκού ενδιαφέροντος

Με τη μεσολάβηση της κας Ελένης Σαλτιέλ, το Μουσείο μας απέκτησε το παλαιό αρχείο του δικηγόρου Θεσσαλονίκης Θεόδωρου Σαλγκάμη,  με 925 φακέλους εβραίων πελατών, μεταξύ των οποίων και πολλές υποθέσεις της Τραπέζης «Ένωσις» και του ιστορικού Γ. Νεχαμά. Το αρχείο αυτό αναζητούσαμε επί πενταετία. Τοποθετήθηκε στο εργαστήριο του Μουσείου, όπου καταλογραφήθηκε, στο πλαίσιο πανεπιστημιακής εργασίας της, από τη φοιτήτρια Ιστορίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κ. Ηλιάνα Ερρέρα, υπό τις οδηγίες του εφόρου του μουσείου. Το αρχείο θα τοποθετηθεί μονίμως στο χώρο του εργαστηρίου. Το παλαιότερο των 50 ετών υλικό του αρχείου θα είναι επισκέψιμο στους ερευνητές μετά από άδεια του εφόρου, αφού προηγηθεί η τοποθέτησή του σε ράφια, που ήδη ετοιμάζονται.


Παρουσίαση της έκθεσης «Συναγωνιστής» στη Θεσσαλονίκη

Η έκθεση «Συναγωνιστής» αφορά τη συμμετοχή των εβραίων στην αντίσταση, κατά τη διάρκεια της Κατοχής, και είναι προϊόν έρευνας του Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδος. Μία κόπια της έκθεσης αυτής κατασκευάστηκε ειδικά για να παρουσιαστεί στη Θεσσαλονίκη, με πρωτοβουλία του Μουσείου μας. Περιλαμβάνει 12 μεγάλα πάνελ, στην ελληνική και αγγλική γλώσσα. Τα εγκαίνια έγιναν την Τετάρτη 17 Σεπτεμβρίου 2014. Η διάρκεια της έκθεσης παρατάθηκε μέχρι το Σεπτέμβριο, ώστε να τη δουν και οι καλοκαιρινοί επισκέπτες από το Ισραήλ.


Νέα παρουσίαση της έκθεσης «Κεϊλότ» στο Γενί Τζαμί

Η έκθεση «Μια πόλη αναζητεί τις Κεϊλότ της. Αόρατα Πολιτισμικά Μνημεία της Θεσσαλονίκης», που δημιουργήθηκε από το Μουσείο στην περίοδο 2011-12 και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην αίθουσα Σεφιχά το 2013, παρουσιάζεται και πάλι στο κοινό, σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Πινακοθήκης του Δήμου Θεσσαλονίκης, στο Γενί Τζαμί. Ο μεγάλος χώρος του τεμένους –το οποίο συνδέεται με τους donme της Θεσσαλονίκης- επιτρέπει την καλύτερη παρουσίαση της έκθεσης σε ένα διαφορετικό κοινό. Ας σημειωθεί ότι το κτίριο αυτό επισκέπτονται καθημερινά δεκάδες επισκέπτες. Τα εγκαίνια έγιναν από το δήμαρχο κ. Γ. Μπουτάρη και τον πρόεδρο της κοινότητάς μας κ. Δ. Σαλτιέλ στις 26.5.2015.

Εκθέσεις που πραγματοποιήθηκαν το 2016 - 2017

 

Προκειμένου να συμπληρωθούν οι πληροφορίες από το Ιστορικό Αρχείο της Ι.Κ.Θ. πραγματοποιήθηκε έρευνα στην Αθήνα, στο Ιστορικό Αρχείο της Ε.Τ.Ε., στο Εθνικό Κτηματολόγιο, στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη, στη Βιβλιοθήκη της Βουλής, στην Εθνική Βιβλιοθήκη, στο Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδας, στην Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών και στην Ακαδημία Αθηνών. Παράλληλα έρευνα έγινε και στη Θεσσαλονίκη στο Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης, στα αρχεία του Δήμου Θεσσαλονίκης και σε αρχεία εφημερίδων, καθώς και σε ιδιωτικά αρχεία και συλλογές.

Με βάση την έρευνα αυτή, πραγματοποιήθηκαν τέσσερις εκθέσεις άγνωστων ή ελάχιστα γνωστών ιστορικών τεκμηρίων, με την επιμέλεια του Επιστημονικού Συμβούλου Δρος Χεκίμογλου και τη σύμπραξη του προσωπικού του Μουσείου.

Οι εκθέσεις αυτές συναποτελούν μία ολοκληρωμένη ιστορική προσέγγιση και παρήχθησαν με απώτερο σκοπό να εκτεθούν μόνιμα σε μελλοντική επέκταση του Μουσείου. Ήταν οι εξής:

Α. Η Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης στη δεκαετία του 1930. Δημογραφία, Αντισημιτισμός και Πολιτική.

Β. Η Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης στη διάρκεια της Κατοχής. Καταλήστευση, βίαιος εκτοπισμός και δοσιλογισμός.

Γ. Την Επαύριον του Ολοκαυτώματος. Η αναβίωση της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης (1944-1946).

Δ. Νύφες χωρίς χαμόγελο. Εβραϊκοί γάμοι στη Θεσσαλονίκη, 1945-1946.

Η πρώτη έκθεση, όπως και η δεύτερη, εντάχθηκαν στο πλαίσιο του εκθεσιακού κύκλου «Διαιρεμένες Μνήμες: Ανάμεσα στην ιστορία και το βίωμα», που παρουσιάστηκε στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης

Τέχνης από τις 4.12.2016 ως τις 23.4.2017, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Γκαίτε, από το οποίο και χρηματοδοτήθηκαν. Τα εγκαίνια έγιναν από τον νυν Πρόεδρο και τότε Υπουργό Εξωτερικών της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας Δρα Frank-Walter Steinmeier.

Η τρίτη έκθεση παρουσιάζεται επ’ αόριστον στο Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης (Αίθουσα Ανδρέα Σεφιχά) και εστιάζει στα προβλήματα που αντιμετώπισαν όσοι επιβίωσαν του Ολοκαυτώματος και επέστρεψαν σε μια εντελώς ξένη πόλη. Τέλος, η τέταρτη έκθεση παρουσιάστηκε στο Βιβλιοπωλείο του ΜΙΕΤ στη Θεσσαλονίκη (23.2-23.3.2017) και παρουσίασε τους 90 από τους 200 γάμους που τελέσθηκαν μεταξύ ομοθρήσκων στη Θεσσαλονίκη το 1945-46. Αμφότερες χρηματοδοτήθηκαν από το Ίδρυμα Ρότσιλδ.

Εκτός από τις συνήθεις οπτικές παραστάσεις, όλες οι εκθέσεις εμπλουτίσθηκαν με ψηφιακές εφαρμογές, μικρά films, χάρτες και συνεντεύξεις με μέλη της Ι.Κ.Θ. που γεννήθηκαν μετά τον πόλεμο στη Θεσσαλονίκη.


Δραστηριότητες 2017 -2018

Επέκταση των μόνιμων εκθέσεων του Μουσείου

 

Η επέκταση των μόνιμων εκθέσεων εν όψει της παράδοσης του νέου χώρου στο Μουσείο (μελέτη, συγγραφή και επιλογή φωτογραφικού υλικού), καθώς και η ανανέωση των υφισταμένων εκθέσεων αλλά και η αντικατάσταση του περιεχομένου της λαογραφικής συλλογής με αντικείμενα που δεν είχαν εκτεθεί μέχρι τώρα.

 

Παρουσίαση έκθεσης στην Κολωνία

 

Ολοκληρώθηκαν οι συνεννοήσεις και επιτεύχθηκε συμφωνία με το Ινστιτούτο Goethe και το πρώην Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (νυν Momus) για την παρουσίαση έκθεσης στην Κολωνία την άνοιξη του 2020, με πυρήνα την έκθεση «Διαιρεμένες Μνήμες», αλλά διευρυμένη με μεγάλο αριθμό αντικειμένων από τη μόνιμη συλλογή του Μουσείου μας.

 

 

Νέο σύστημα οπτικοακουστικής ξενάγησης

 

Πραγματοποιήθηκε η δημιουργία και εγκατάσταση νέου, προηγμένου συστήματος οπτικοακουστικής ξενάγησης στο Μουσείο.

 

 

Mapping the Childhood-Οι εβραίοι μαθητές, 1939-1943

 

Σε συνεργασία με το ΑΠΘ και την υποστήριξη της Claims, του Υπουργείου Παιδείας και άλλων φορέων εκπονήθηκε ερευνητικό πρόγραμμα, με στόχο την ψηφιακή χαρτογράφηση των εβραίων μαθητών της περιόδου 1939-1943, με βάση τα διασωθέντα αρχεία των σχολείων.

 

 

Έκδοση και παρουσίαση της αναφοράς του Δαούτ Λεβή

 

Το Μουσείο ολοκλήρωσε την προετοιμασία, εξέδωσε και παρουσίασε στο κοινό το έργο του Δαούτ Λεβή «Rapporto sovre la Communita Djudia de Thessaloniki».

 

 

Σεμινάρια

 

Πραγματοποιήθηκαν τρία νέα 9ωρα σεμινάρια σε καθηγητές μέσης εκπαίδευσης: Το 10ο σεμινάριο, με θέμα «Μεσοπόλεμος», το 11ο σεμινάριο, με θέμα «Η γερμανική κατοχή στην Ελλάδα» και το 12ο σεμινάριο, με θέμα «Οι ανθεβραϊκοί διωγμοί στη Θεσσαλονίκη, 1942-1943). Συνολικά ικανοποιήθηκαν 150 αιτήματα καθηγητών για παρακολούθηση των εν λόγω σεμιναρίων. Εκτός από τη διδασκαλία (Ε. Χεκίμογλου), τα σεμινάρια περιέλαβαν και φροντιστήρια διδακτικής στην τάξη (Πολ. Ελευθερίου).

 

 

USC Shoah Foundation Institute for Visual History Archive and Education

 

Εγκαταστάθηκε στη βιβλιοθήκη του Μουσείου η βάση δεδομένων του Ιστορικού Αρχείου Προφορικών Μαρτυριών του USC Shoah Foundation Institute for Visual History Archive and Education, η οποία είναι διαθέσιμη για τους ερευνητές.

 

 

Νέα Συλλογή

 

Το Μουσείο ξεκίνησε τη δημιουργία συλλογής τούβλων με ενδείξεις κατασκευής από εβραϊκή επιχείρηση. Προέρχονται εν μέρει από οικογένειες αλλά κυρίως από μπάζα που ανασκάπτονται στη δυτική Θεσσαλονίκη, με πιθανή απώτερη προέλευση από το παλαιό νεκροταφείο.



Δραστηριότητες 2019 -2020

 

Επέκταση εγκαταστάσεων

 

Στις 27 Οκτωβρίου 2019 εγκαινιάστηκε η νέα πτέρυγα του μουσείου, η οποία χρησιμοποιήθηκε παραγωγικά μέχρι το τελευταίο εκατοστό, για την δημιουργία και παρουσίαση νέων εκθέσεων και εφαρμογών, καθώς και την εγκατάσταση ενός λειτουργικού πωλητηρίου.

 

 

Επέκταση και ανανέωση της μόνιμης έκθεσης

 

Η επέκταση του μουσείου έδωσε τη δυνατότητα και την ευκαιρία να επεκταθεί στο πολλαπλάσιο η αφιερωμένη στη μνήμη του Simon Marks έκθεση ιστορικών τεκμηρίων και να ανανεωθούν τα υφιστάμενα εκθέματα των μόνιμων εκθέσεων. Το έργο επιχορήγησε το Michael Marks Charitable Trust.

 

 

Σεμινάριο για δασκάλους

 

Τον Ιανουάριο του 2020 πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά σεμινάριο τοπικής ιστορίας για εκπαιδευτικούς πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Το σεμινάριο είχε σύντομη διάρκεια (12 διδακτικές ώρες) και πειραματικό χαρακτήρα, προκειμένου να διαπιστωθεί το επίπεδο γνώσεων και ενδιαφέροντος των δασκάλων, δεδομένου ότι τα 13 προηγούμενα σεμινάρια απευθύνονταν σε καθηγητές μέσης εκπαίδευσης.

 

 

Σεμινάριο για ξεναγούς

 

Μετά τη διαπίστωση ότι συχνά ξεναγοί που ξεναγούν μέσα στο μουσείο αναφέρουν ιστορικές ανακρίβειες (ή μακρηγορούν σε θέματα ξένα προς την εβραϊκή παρουσία) πραγματοποιήθηκε σεμινάριο με τη συνεργασία του συλλόγου ξεναγών για τα μέλη του, με 40 συμμετοχές.

 

 

Οι συναγωγές της Σμύρνης

 

Πραγματοποιήθηκε περιοδική έκθεση φωτογραφιών με αντικείμενο τις συναγωγές της Σμύρνης, τις οποίες παραχώρησε ο φωτογράφος κ. Σακάτης. Στο άνοιγμα της έκθεσης ο έφορος του μουσείου αναφέρθηκε στις ομοιότητες και τις διαφορές της εβραϊκής παρουσίας στη Θεσσαλονίκη και τη Σμύρνη.

 

 

Διεθνής ημέρα μουσείων

 

Λόγω του lockdown, η συμμετοχή μας στη Διεθνή Ημέρα Μουσείων έγινε ψηφιακά, με βραχεία παρουσίαση της συλλογής πλινθοκεράμων του μουσείου, που συνδέεται άμεσα με την ιστορία των εβραιόκτητων επιχειρήσεων της εποχής.

 

 

Δραστηριότητες 2020 -2021

 

Έκδοση άλμπουμ με τα τραγούδια των εβραίων της Ελλάδας

 

Με εξωτερική χορηγία, ομάδα ειδικών ερευνά την εβραϊκή μουσική παράδοση, συγκεντρώνει υλικό για την έκδοση από το μουσείο μουσικού άλμπουμ και τη δημιουργία «μουσικού αρχείου» σε αυτό.

 

 

Δημιουργία μόνιμης έκθεσης για την εβραϊκή μουσική στην Ελλάδα

 

Με εξωτερική χορηγία διαμορφώνεται από ειδική μουσειολόγο μία αίθουσα του μουσείου μας σε μόνιμη έκθεση για τη μουσική των εβραίων στον ελληνικό χώρο, όπου θα παρουσιάζονται τραγούδια, μουσικές, στίχοι, φωνόγραφοι, δίσκοι, συνεντεύξεις, φωτογραφίες και συναφή στοιχεία.

 

 

Διαδικτυακές ξεναγήσεις στα σχολεία

 

Τα σχολεία που εκδήλωσαν ενδιαφέρον για ξεναγήσεις, εξυπηρετήθηκαν διαδικτυακά από την υπεύθυνη των ξεναγήσεων. Η ψηφιακή ξενάγηση στο χώρο του μουσείου είχε το πλεονέκτημα ότι κάθε σχολική τάξη «έβλεπε» το μουσείο μας από την οθόνη της αίθουσάς της. Στη συνέχεια η υπεύθυνη απαντούσε σε ερωτήσεις των μαθητών. Αν και δεν έχει την αμεσότητα της φυσικής παρουσίας, το σύστημα αυτό επέτρεψε την ταυτόχρονη ξενάγηση σε μεγάλο αριθμό μαθητών.

 

 

Διαδικτυακές διαλέξεις και παρουσιάσεις

 

Ο έφορος του μουσείου πραγματοποίησε διαδικτυακές διαλέξεις για την εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης κατά τον 12ο αιώνα (στην αγγλική, Ευρωπαϊκή Ημέρα Εβραϊκών Μουσείων), για αδιερεύνητα σημεία της ιστορίας των εβραίων της Θεσσαλονίκης στο πλαίσιο της τοπικής ιστορίας (στην αγγλική με ρωσική μετάφραση, Εβραϊκό Μουσείο Μόσχας) και για την εν γένει εβραϊκή παρουσία στην Ελλάδα (στην ελληνική, Σύλλογος Ξεναγών). Ο ίδιος συμμετείχε σε δια-μουσειακή διαδικτυακή συνάντηση (διευθυντές τοπικών μουσείων), σχετικά με τα προβλήματα και την προβληματική των μουσείων έναντι της πανδημίας. Τέλος ο έφορος και η υπεύθυνη ξεναγήσεων παρουσίασαν θέματα σε μεταπτυχιακό σεμινάριο του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.

 

 

Ολοκλήρωση του εσωτερικού συστήματος οπτικοακουστικής ξενάγησης

 

 

Ολοκληρώθηκε η εγκατάσταση του συστήματος οπτικοακουστικής ξενάγησης με τοποθέτηση QR που πλέον υπάρχουν σε όλο το μουσείο (στην επέκταση και στα παλαιά τμήματα που ανανεώθηκαν). Πολλαπλάσιο υλικό (εικόνες και κείμενα) από το παρουσιαζόμενο είναι πλέον προσιτό σε πέντε γλώσσες.

 

 

Ετοιμασία ψηφιακής έκθεσης στην Κολωνία

 

Η πανδημία έφερε πλήρη ανατροπή στην παρουσίαση της εν λόγω σύνθετης έκθεσης (στην οποία το μουσείο συμμετάσχει με έκθεση για την εβραϊκή κοινότητα Θεσσαλονίκης στην περίοδο 1941-1945). Η γερμανική πλευρά που χρηματοδοτεί άμεσα την εν λόγω δραστηριότητα αποφάσισε η έκθεση να παρουσιαστεί ψηφιακά και να εγκαινιαστεί στις 12 Οκτωβρίου 2021 (επέτειο απελευθέρωσης της Ελλάδας από τη γερμανική κατοχή). Η ψηφιακή προσαρμογή της έκθεσης ισοδυναμεί με παραγωγή νέας έκθεσης, η οποία διοργανώνεται με την ταυτόχρονη συμμετοχή του γενικού υπεύθυνου, των επιμελητών του ΜΟΜUS, των υπευθύνων του μουσείου της Κολωνίας, του δικού μας μουσείου, καθώς και του γραφείου που έχει αναλάβει την ψηφιοποίηση του υλικού της έκθεσης με ειδική σύγχρονη τεχνολογία.

 

Καταλογογράφηση υλικού του μουσείου

 

Εν όψει της προετοιμασίας προγράμματος για τη γενική ψηφιοποίηση της Κοινότητάς μας, ο έφορος και η ειδική γραμματέας κατάρτισαν συγκεντρωτικούς και αναλυτικούς καταλόγους από όλα τα στοιχεία που διαθέτει το μουσείο.

 

 

Βίντεο για τα 200 χρόνια από τη γέννηση του Σααδή Λεβή

 

Ετοιμάστηκε και αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του μουσείου βίντεο ολιγόλεπτης διάρκειας προς τιμήν του εκδότη, δημοσιογράφου, ποιητή, μελωδού και εκσυγχρονιστή Σααδή Λεβή (1820-1904), για τον οποίον η διεθνής βιβλιογραφία συνεχώς διογκώνεται, αλλά στην γενέτειρά του είναι ελάχιστα γνωστός.

 

 

Βίντεο εις μνήμη Μάνου Μαλαμίδη

 

Ετοιμάστηκε και αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του μουσείου βίντεο ολιγόλεπτης διάρκειας στη μνήμη του συλλέκτη Μάνου Μαλαμίδη (1952-2020), ο οποίος είχε συνδιοργανώσει έκθεση τεκμηρίων με το μουσείο μας και του είχε προσφέρει απλόχερα αντίγραφα από τη συλλογή του, κυρίως έγγραφα σχετικά με την κατοχή και την καταλήστευση των εβραϊκών περιουσιών.

 
Δραστηριότητες 2023 -2024​

Το Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης συνεχίζει τις εκπαιδευτικές δράσεις του για την προώθηση της διδασκαλίας της τοπικής εβραϊκής ιστορίας και του Ολοκαυτώματος συμμετέχοντας με το workshop της Επιστημονικής Υπεύθυνης, Δρος Ξένιας Ελευθερίου, με τίτλο: "The Holocaust of the Jews of Thessaloniki through Art, Literature, Music and Monuments" σε τριήμερο σεμινάριο για Έλληνες και Αλβανούς εκπαιδευτικούς με τη διοργάνωση της Γενικής Γραμματείας Θρησκευμάτων του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων & Αθλητισμού, το Memorial de la Shoah και το EuroClio - European Association of History Educators.
Σκοπός του σεμιναρίου ήταν να διευρυνθεί η εκπαίδευση για την εβραϊκή ιστορία του 20ού αιώνα και το Ολοκαύτωμα των Ελλήνων Εβραίων, μέσα από την ενημέρωση και την προβολή τοπικών πτυχών του Ολοκαυτώματος σε περιοχές της Ελλάδας.
Το σεμινάριο έλαβε χώρα από την Τρίτη 2 Απριλίου έως και την Πέμπτη 4 Απριλίου 2024 στα Ιωάννινα και απευθυνόταν σε εν ενεργεία εκπαιδευτικούς της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. 40 εκπαιδευτικοί από την Ελλάδα και την Αλβανία παρακολούθησαν το πρόγραμμα που περιελάμβανε ομιλίες και workshops από εξειδικευμένους παιδαγωγούς και ερευνητές, όπως και παρουσίαση διδακτικών εργαλείων για τους εκπαιδευτικούς.